Lịch sử của việc hút mỡ
Tới năm 1974, bác sĩ phụ khoa người Ý Giorgio Fischer và con trai của ông đã sáng tạo ra phương pháp hút mỡ dựa vào dụng cụ nạo thai, sử dụng dao mổ xoay tròn bằng dòng điện được đặt trong ống hút (cannula) giúp phá huỷ tế bào mỡ dưới da, sau đó dùng máy hút lượng mỡ này ra. Phương pháp này được mệnh danh là “hút khô” (dry liposuction), và không còn được sử dụng ngày nay vì dao mổ làm ảnh hưởng đến không chỉ mỡ, mà còn tế bào máu và mạch bạch huyết gây xuất huyết khá nhiều, để lại vết lõm trên da và bệnh nhân cảm thấy đau đớn.
Cho đến năm 1985 , bác sỹ da liễu Jefferyy Kleins đã thử nghiệm thành công và đi tiên phong khám phá phương pháp hút mỡ Tumescent. Đây là khám phá rất quan trọng và là nền tảng của kỹ thuật hút mỡ ngày nay.
Năm 1987 trở đi, công nghệ này bắt đầu được sử dụng để hỗ trợ hút mỡ, bác sỹ người Ý Michele Zocchi dẫn đầu phong trào sử dụng sử dụng siêu âm (Ultrasound assisted liposuction) kết hợp với việc tiêm dung dịch và hút mỡ vào năm 1999, Bác sỹ người Colombia Rodrigo Neira đã sử dụng laser hỗ trợ hút mỡ(laser assisted liposuction).
Mục đích của hút mỡ
Thực tế, rất nhiều người lầm tưởng rằng hút mỡ là một biện pháp không thể thay thế để giảm béo. Tuy nhiên, hút mỡ và giảm béo là hai khái niệm khác nhau. Mục đích chính của hút mỡ là cải thiện hình thể, loại bỏ mỡ thừa ở những vùng “khó” mà bạn có ăn kiêng hay tập thể dục thường xuyên vẫn không thể giảm toàn bộ như bụng, đùi, bắp chân, hông, mông hay cổ. Hút mỡ ngày càng được quan tâm đặc biệt trong thời đại công nghiệp ngày nay vì việc sử dụng vi tính thường xuyên khiến phụ nữ hay cả cánh đàn ông phải ngồi nhiều, dẫn đến mỡ bụng tích tụ. Họ có thể không hề béo nhưng mỡ cục lại tập trung gây mất thẩm mỹ, do đó, hút mỡ là giải pháp hiệu quả mang lại ngay vóc dáng thon gọn
Hút mỡ cần thực hiện nhiều lần?
Số lượng tế bào mỡ không thay đổi trong suốt cuộc đời con người, ngoại trừ khi bị thương tổn hoặc lấy ra.Người béo hay gầy chủ yếu là do kích thước và số lượng của các tế bào mỡ quyết định. Tuy nhiên, kích thước của tế bào mỡ gia tăng cũng chỉ ở mức rất có hạn. Sau khi hút mỡ, tế bào mỡ sẽ giảm xuống và đây chính là lý do căn bản giải thích tại sao nhiều người sau khi hút mỡ nhận thấy, dù do họ ăn uống quá nhiều dẫn tới tăng cân rõ rệt, nhưng tại các bộ phận được hút mỡ lại thay đổi rất ít. Vì vậy, hiện tượng cơ thể mất cân đối do tăng cân sau phẫu thuật hút mỡ hoàn toàn là do chế độ sinh hoạt chứ không do bất kì phương pháp thẩm mĩ nào gây ra.
Việc phẫu thuật hút mỡ hiện nay
Mặc dù chỉ mới được phát triển trong giai đoạn gần đây, nhưng hút mỡ là phẫu thuật thông dụng và nhận được sự quan tâm của chị em phụ nữ. Với sự phát triển của ngành thẩm mỹ, mức độ nguy hiểm của phẫu thuật hút mỡ đã giảm xuống; các chấn thương sưng bầm, chảy máu và biến chứng sau phẫu thuật đã được giảm thiểu đáng kể. Tuy nhiên, phẫu thuật hút mỡ vẫn tồn tại rủi ro, tốn nhiều thời gian nghỉ dưỡng, chưa kể các tai biến không mong muốn như:
- Bị mất cảm giác vùng phẫu thuật
- Bị cứng hai bên thành bụng
- Bị móp mép và gồ ghề, da chảy sệ
- Mỡ không lấy ra hết, tình trạng mỡ cục vẫn còn.
- Để lại sẹo
Phương pháp phổ biến :
Phương pháp Tumescent: là phương pháp hút mỡ phổ biến nhất trên toàn thế giới. Bác sỹ sẽ sử dụng dung dịch muối có pha lẫn thuốc tê và epinephrine tiêm vào vùng mỡ thừa làm cho mạch máu co thắt, hạn chế máu lưu thông tại khu vực hút mỡ giúp hạn chế trình trạng mất máu trong khi phẫu thuật.
Phương pháp hút mỡ sử dụng sóng siêu âm hỗ trợ:
Bác sĩ sẽ luồn một ống kim loại phát ra siêu âm vào dưới da, giúp đánh tan và nghiền nhỏ khối mỡ thừa dưới da, sau đó mỡ có thể dễ dàng hút ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, Stephen Rhodes và những cộng sự khác tại Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kì (FDA) rất quan tâm đến sự an toàn của bệnh nhân vì phương pháp này sử dụng ống hút (cannula) đặc biệt có thể rung mạnh và nhũ hóa các mô mỡ trước khi loại bỏ chúng. Loại ống này tạo ra nhiều nhiệt, và nếu các bác sĩ không di chuyển nó liên tục có thể gây bỏng nặng cho bệnh nhân. Đây là các thiết bị vẫn chưa được phê duyệt cho phẫu thuật hút mỡ.
Phương pháp hút mỡ kết hợp laser: Laser được gắn vào dụng cụ hút mỡ sẽ tác động lên mô mỡ giúp đánh tan mỡ, sau đó mỡ sẽ dễ dàng hút ra ngoài. Phương pháp này cùng với phương pháp hút mỡ bằng sóng siêu âm vẫn đang được tranh cãi về mức độ an toàn cho bệnh nhân vì nếu bác sỹ không có kinh nghiệm, không di chuyển ống hút liên tục sẽ gây bỏng nặng cho bệnh nhân.
Hút mỡ không cần phẫu thuật – kỹ thuật hút mỡ mới
Để hạn chế những tai biến của phẫu thuật hút mỡ, khoảng vài năm gần đây, các bác sỹ đã nghiên cứu và phát triển kỹ thuật mới là hút mỡ không phẫu thuật. Nguyên tắc của phương pháp này là chỉ tác động bên ngoài vùng da phẫu thuật, đánh tan hoàn toàn lượng mỡ thừa thừa dưới da, sau đó bác sỹ sẽ sử dụng ống cannula rất nhỏ, khoảng 3mm hút lượng mỡ thừa ra ngoài. Phương pháp này được đánh giá là an toàn vì không cần thời gian nghỉ dưỡng sau khi hút mỡ, bệnh nhân có thể trở lại sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là thiết bị này có thể sửa chữa lại những trường hợp bị tai biến do phẫu thuật hút mỡ theo phương pháp cũ, như hoà tan lớp mỡ cục cứng.
Sóng RF (Radio Frequency) sử dụng năng lượng điện từ tác động sâu đến lớp mỡ, làm sinh nhiệt giúp phân huỷ mỡ, đồng thời kích thích tăng sinh collagen, tăng tuần hoàn máu và được chứng minh là có khả năng làm căng da sau khi phẫu thuật. Thiết bị mới nhất sử dụng sóng RF đa cực như có tác dụng sâu dưới da, giúp loại bỏ mỡ tầng nông. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này có thể gây bỏng cho bệnh nhân. Mặc dù có hệ thống làm lạnh tại lớp biểu bì, nhưng để tác động được đến lớp mỡ, năng lượng của sóng RF phải mạnh, nếu không cẩn thận, RF có thể đốt cháy lớp biểu bì của bệnh nhân.
Sóng siêu âm nổ bong bóng (Ultrasound Cavitation) là công nghệ đánh tan mỡ mới nhất hiện nay, và được cho là có hiệu quả điều trị và tính an toàn cao. Sóng siêu âm tác động vào vùng mỡ, tạo nên vô số bong bóng chân không có nhiệt độ và áp suất cao. Các bong bóng này hình thành và nổ trong thời gian rất ngắn tạo thành vô số đợt sóng xung kích phá huỷ các mô mỡ và hòa tan trong dịch tế bào. Năng lượng do sóng siêu âm phát ra chỉ nhắm mô đích là mô mỡ, không gây hại các mô lân cận như các mạch máu, mạch bạch huyết, cơ, dây thần kinh
Hiện tại, thị trường thẩm mỹ Việt Nam có rất nhiều thiết bị ứng dụng công nghệ này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu quả điều trị có thể khác nhau đối với từng thiết bị vì hiệu quả phụ thuộc vào tần số sóng hội tụ được sử dụng. Với mối tương quan nghịch, tần số càng thấp thì năng lượng sóng hội tụ càng mạnh, cho phép tác động đến vùng mỡ ở phạm vi rộng và sâu hơn, dẫn đến hiệu quả điều trị cũng cao hơn.
Với tần số khoảng 35 - 45 Khz có thể làm tan lớp mỡ bề mặt, nhưng khó tác động đến vừng mỡ sâu và mỡ cứng, chỉ thích hợp để điều trị mô mỡ mềm và lớp mỡ vừa. Phương pháp này được đánh giá là hiệu quả với mỡ tầng nông và an toàn cho bệnh nhân.
Cavi Lipo (FDA chứng nhận) là công nghệ mới nhất 2011 với tần số thấp 25 Khz có năng lượng sóng hội tụ mạnh, tần số kép, có thể đi sâu tác động vào vùng mỡ dày giúp chuyển hoá toàn bộ mỡ thừa ở tầng sâu, tầng nông, mô mỡ vón cục lồi lõm và đặc biệt là mỡ cứng (Cellulite) thành dạng dịch chất lỏng. Phương pháp này có hiệu quả đánh tan các loại mỡ cứnglàm tăng hiệu quả điều trị. Đồng thời công nghệ này còn có tác dụng làm săn da nhờ vào cơ chế rung của đầu lăn tác động lên vùng da chảy xệ.
Những vấn đề cần chú ý khi thực hiện:
Hút mỡ có thể nói là phương pháp tối ưu để cải thiện hình thể vì cho dù ăn kiêng hay tập thể dục thường xuyên, mỡ thừa chỉ giảm được đến mức độ nhất định. Mặc dù vậy, trước khi quyết định hút mỡ, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Biết rõ mình muốn gì sau khi hút mỡ. Có thể nói đây là điều đặc biệt quan trọng vì một ca hút mỡ chỉ được xem là thành công khi khách hàng hài lòng với hình thể mới của mình. Nhiều người thích một thân hình “thắt đáy lưng ong” thon gọn lý tưởng như cô gái độ tuổi hai mươi, trong khi nhiều người lại muốn có cơ thể hơi mập để có vóc dáng sang trọng. Vì vậy, trao đổi thẳng thắn trực tiếp với bác sỹ điều trị để quyết định số lượng mỡ cần hút ra để tạo ra vóc dáng như mong muốn là điều cần thiết.
- Hút mỡ không phải phù hợp với tất cả mọi người, đặc biệt là những người mong muốn một cơ thể hoàn hảo. Thực tế rằng hút mỡ không phải chìa khoá vạn năng để có thể thay đổi một người bị thừa cân có một cơ thể hoàn hảo như người mẫu. Ngoài ra, với những bệnh nhân trên 60 tuổi, da không còn đàn hồi tốt, nên hút mỡ cần phải kết hợp căng da và cắt bỏ da thừa.
- Chọn lựa trung tâm thẩm mỹ và phương pháp hút mỡ phù hợp. Hút mỡ tuy không còn quá nguy hiểm như trước nhưng chị em cần tránh tâm lý ham rẻ mà tiền mất tật mang” vì làm đẹp sai một li đi một dặm. Lựa chọn những thẩm mỹ viên lớn, bác sỹ uy tín, công nghệ thiết bị có nguồn gốc rõ ràng là điều hết sức quan trọng.
Tới năm 1974, bác sĩ phụ khoa người Ý Giorgio Fischer và con trai của ông đã sáng tạo ra phương pháp hút mỡ dựa vào dụng cụ nạo thai, sử dụng dao mổ xoay tròn bằng dòng điện được đặt trong ống hút (cannula) giúp phá huỷ tế bào mỡ dưới da, sau đó dùng máy hút lượng mỡ này ra. Phương pháp này được mệnh danh là “hút khô” (dry liposuction), và không còn được sử dụng ngày nay vì dao mổ làm ảnh hưởng đến không chỉ mỡ, mà còn tế bào máu và mạch bạch huyết gây xuất huyết khá nhiều, để lại vết lõm trên da và bệnh nhân cảm thấy đau đớn.
Cho đến năm 1985 , bác sỹ da liễu Jefferyy Kleins đã thử nghiệm thành công và đi tiên phong khám phá phương pháp hút mỡ Tumescent. Đây là khám phá rất quan trọng và là nền tảng của kỹ thuật hút mỡ ngày nay.
Năm 1987 trở đi, công nghệ này bắt đầu được sử dụng để hỗ trợ hút mỡ, bác sỹ người Ý Michele Zocchi dẫn đầu phong trào sử dụng sử dụng siêu âm (Ultrasound assisted liposuction) kết hợp với việc tiêm dung dịch và hút mỡ vào năm 1999, Bác sỹ người Colombia Rodrigo Neira đã sử dụng laser hỗ trợ hút mỡ(laser assisted liposuction).
Mục đích của hút mỡ
Thực tế, rất nhiều người lầm tưởng rằng hút mỡ là một biện pháp không thể thay thế để giảm béo. Tuy nhiên, hút mỡ và giảm béo là hai khái niệm khác nhau. Mục đích chính của hút mỡ là cải thiện hình thể, loại bỏ mỡ thừa ở những vùng “khó” mà bạn có ăn kiêng hay tập thể dục thường xuyên vẫn không thể giảm toàn bộ như bụng, đùi, bắp chân, hông, mông hay cổ. Hút mỡ ngày càng được quan tâm đặc biệt trong thời đại công nghiệp ngày nay vì việc sử dụng vi tính thường xuyên khiến phụ nữ hay cả cánh đàn ông phải ngồi nhiều, dẫn đến mỡ bụng tích tụ. Họ có thể không hề béo nhưng mỡ cục lại tập trung gây mất thẩm mỹ, do đó, hút mỡ là giải pháp hiệu quả mang lại ngay vóc dáng thon gọn
Hút mỡ cần thực hiện nhiều lần?
Số lượng tế bào mỡ không thay đổi trong suốt cuộc đời con người, ngoại trừ khi bị thương tổn hoặc lấy ra.Người béo hay gầy chủ yếu là do kích thước và số lượng của các tế bào mỡ quyết định. Tuy nhiên, kích thước của tế bào mỡ gia tăng cũng chỉ ở mức rất có hạn. Sau khi hút mỡ, tế bào mỡ sẽ giảm xuống và đây chính là lý do căn bản giải thích tại sao nhiều người sau khi hút mỡ nhận thấy, dù do họ ăn uống quá nhiều dẫn tới tăng cân rõ rệt, nhưng tại các bộ phận được hút mỡ lại thay đổi rất ít. Vì vậy, hiện tượng cơ thể mất cân đối do tăng cân sau phẫu thuật hút mỡ hoàn toàn là do chế độ sinh hoạt chứ không do bất kì phương pháp thẩm mĩ nào gây ra.
Việc phẫu thuật hút mỡ hiện nay
Mặc dù chỉ mới được phát triển trong giai đoạn gần đây, nhưng hút mỡ là phẫu thuật thông dụng và nhận được sự quan tâm của chị em phụ nữ. Với sự phát triển của ngành thẩm mỹ, mức độ nguy hiểm của phẫu thuật hút mỡ đã giảm xuống; các chấn thương sưng bầm, chảy máu và biến chứng sau phẫu thuật đã được giảm thiểu đáng kể. Tuy nhiên, phẫu thuật hút mỡ vẫn tồn tại rủi ro, tốn nhiều thời gian nghỉ dưỡng, chưa kể các tai biến không mong muốn như:
- Bị mất cảm giác vùng phẫu thuật
- Bị cứng hai bên thành bụng
- Bị móp mép và gồ ghề, da chảy sệ
- Mỡ không lấy ra hết, tình trạng mỡ cục vẫn còn.
- Để lại sẹo
Phương pháp phổ biến :
Phương pháp Tumescent: là phương pháp hút mỡ phổ biến nhất trên toàn thế giới. Bác sỹ sẽ sử dụng dung dịch muối có pha lẫn thuốc tê và epinephrine tiêm vào vùng mỡ thừa làm cho mạch máu co thắt, hạn chế máu lưu thông tại khu vực hút mỡ giúp hạn chế trình trạng mất máu trong khi phẫu thuật.
Phương pháp hút mỡ sử dụng sóng siêu âm hỗ trợ:
Bác sĩ sẽ luồn một ống kim loại phát ra siêu âm vào dưới da, giúp đánh tan và nghiền nhỏ khối mỡ thừa dưới da, sau đó mỡ có thể dễ dàng hút ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, Stephen Rhodes và những cộng sự khác tại Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kì (FDA) rất quan tâm đến sự an toàn của bệnh nhân vì phương pháp này sử dụng ống hút (cannula) đặc biệt có thể rung mạnh và nhũ hóa các mô mỡ trước khi loại bỏ chúng. Loại ống này tạo ra nhiều nhiệt, và nếu các bác sĩ không di chuyển nó liên tục có thể gây bỏng nặng cho bệnh nhân. Đây là các thiết bị vẫn chưa được phê duyệt cho phẫu thuật hút mỡ.
Phương pháp hút mỡ kết hợp laser: Laser được gắn vào dụng cụ hút mỡ sẽ tác động lên mô mỡ giúp đánh tan mỡ, sau đó mỡ sẽ dễ dàng hút ra ngoài. Phương pháp này cùng với phương pháp hút mỡ bằng sóng siêu âm vẫn đang được tranh cãi về mức độ an toàn cho bệnh nhân vì nếu bác sỹ không có kinh nghiệm, không di chuyển ống hút liên tục sẽ gây bỏng nặng cho bệnh nhân.
Hút mỡ không cần phẫu thuật – kỹ thuật hút mỡ mới
Để hạn chế những tai biến của phẫu thuật hút mỡ, khoảng vài năm gần đây, các bác sỹ đã nghiên cứu và phát triển kỹ thuật mới là hút mỡ không phẫu thuật. Nguyên tắc của phương pháp này là chỉ tác động bên ngoài vùng da phẫu thuật, đánh tan hoàn toàn lượng mỡ thừa thừa dưới da, sau đó bác sỹ sẽ sử dụng ống cannula rất nhỏ, khoảng 3mm hút lượng mỡ thừa ra ngoài. Phương pháp này được đánh giá là an toàn vì không cần thời gian nghỉ dưỡng sau khi hút mỡ, bệnh nhân có thể trở lại sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là thiết bị này có thể sửa chữa lại những trường hợp bị tai biến do phẫu thuật hút mỡ theo phương pháp cũ, như hoà tan lớp mỡ cục cứng.
Sóng RF (Radio Frequency) sử dụng năng lượng điện từ tác động sâu đến lớp mỡ, làm sinh nhiệt giúp phân huỷ mỡ, đồng thời kích thích tăng sinh collagen, tăng tuần hoàn máu và được chứng minh là có khả năng làm căng da sau khi phẫu thuật. Thiết bị mới nhất sử dụng sóng RF đa cực như có tác dụng sâu dưới da, giúp loại bỏ mỡ tầng nông. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này có thể gây bỏng cho bệnh nhân. Mặc dù có hệ thống làm lạnh tại lớp biểu bì, nhưng để tác động được đến lớp mỡ, năng lượng của sóng RF phải mạnh, nếu không cẩn thận, RF có thể đốt cháy lớp biểu bì của bệnh nhân.
Sóng siêu âm nổ bong bóng (Ultrasound Cavitation) là công nghệ đánh tan mỡ mới nhất hiện nay, và được cho là có hiệu quả điều trị và tính an toàn cao. Sóng siêu âm tác động vào vùng mỡ, tạo nên vô số bong bóng chân không có nhiệt độ và áp suất cao. Các bong bóng này hình thành và nổ trong thời gian rất ngắn tạo thành vô số đợt sóng xung kích phá huỷ các mô mỡ và hòa tan trong dịch tế bào. Năng lượng do sóng siêu âm phát ra chỉ nhắm mô đích là mô mỡ, không gây hại các mô lân cận như các mạch máu, mạch bạch huyết, cơ, dây thần kinh
Hiện tại, thị trường thẩm mỹ Việt Nam có rất nhiều thiết bị ứng dụng công nghệ này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu quả điều trị có thể khác nhau đối với từng thiết bị vì hiệu quả phụ thuộc vào tần số sóng hội tụ được sử dụng. Với mối tương quan nghịch, tần số càng thấp thì năng lượng sóng hội tụ càng mạnh, cho phép tác động đến vùng mỡ ở phạm vi rộng và sâu hơn, dẫn đến hiệu quả điều trị cũng cao hơn.
Với tần số khoảng 35 - 45 Khz có thể làm tan lớp mỡ bề mặt, nhưng khó tác động đến vừng mỡ sâu và mỡ cứng, chỉ thích hợp để điều trị mô mỡ mềm và lớp mỡ vừa. Phương pháp này được đánh giá là hiệu quả với mỡ tầng nông và an toàn cho bệnh nhân.
Cavi Lipo (FDA chứng nhận) là công nghệ mới nhất 2011 với tần số thấp 25 Khz có năng lượng sóng hội tụ mạnh, tần số kép, có thể đi sâu tác động vào vùng mỡ dày giúp chuyển hoá toàn bộ mỡ thừa ở tầng sâu, tầng nông, mô mỡ vón cục lồi lõm và đặc biệt là mỡ cứng (Cellulite) thành dạng dịch chất lỏng. Phương pháp này có hiệu quả đánh tan các loại mỡ cứnglàm tăng hiệu quả điều trị. Đồng thời công nghệ này còn có tác dụng làm săn da nhờ vào cơ chế rung của đầu lăn tác động lên vùng da chảy xệ.
Những vấn đề cần chú ý khi thực hiện:
Hút mỡ có thể nói là phương pháp tối ưu để cải thiện hình thể vì cho dù ăn kiêng hay tập thể dục thường xuyên, mỡ thừa chỉ giảm được đến mức độ nhất định. Mặc dù vậy, trước khi quyết định hút mỡ, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Biết rõ mình muốn gì sau khi hút mỡ. Có thể nói đây là điều đặc biệt quan trọng vì một ca hút mỡ chỉ được xem là thành công khi khách hàng hài lòng với hình thể mới của mình. Nhiều người thích một thân hình “thắt đáy lưng ong” thon gọn lý tưởng như cô gái độ tuổi hai mươi, trong khi nhiều người lại muốn có cơ thể hơi mập để có vóc dáng sang trọng. Vì vậy, trao đổi thẳng thắn trực tiếp với bác sỹ điều trị để quyết định số lượng mỡ cần hút ra để tạo ra vóc dáng như mong muốn là điều cần thiết.
- Hút mỡ không phải phù hợp với tất cả mọi người, đặc biệt là những người mong muốn một cơ thể hoàn hảo. Thực tế rằng hút mỡ không phải chìa khoá vạn năng để có thể thay đổi một người bị thừa cân có một cơ thể hoàn hảo như người mẫu. Ngoài ra, với những bệnh nhân trên 60 tuổi, da không còn đàn hồi tốt, nên hút mỡ cần phải kết hợp căng da và cắt bỏ da thừa.
- Chọn lựa trung tâm thẩm mỹ và phương pháp hút mỡ phù hợp. Hút mỡ tuy không còn quá nguy hiểm như trước nhưng chị em cần tránh tâm lý ham rẻ mà tiền mất tật mang” vì làm đẹp sai một li đi một dặm. Lựa chọn những thẩm mỹ viên lớn, bác sỹ uy tín, công nghệ thiết bị có nguồn gốc rõ ràng là điều hết sức quan trọng.
